Παρουσίαση/Προβολή

Διδάσκοντες (Μέλη ΔΕΠ και Συνεργάτες) τμήματος Βιοϊατρικών Επιστημών)

Απόστολος Μπελούκας (Συντονιστής μαθήματος)

Αναπληρωτής Καθηγητής

Χρυσάνθη Βογιατζάκη

Επίκουρη Καθηγήτρια

Εντεταλμένοι Διδάσκοντες / Μεταδιδακτορικοί Συνεργάτες

Περιεχόμενο μαθήματος

Η ύλη του θεωρητικού μαθήματος της Γενικής Μικροβιολογίας στοχεύει στην κατανόηση του ‘μικρόκοσμου’ και την αλληλεπίδρασή του με τον ‘μακρόκοσμο’ και τον άνθρωπο. Πραγματοποιείται μια εισαγωγή στην εξέλιξη της επιστήμης της Μικροβιολογίας καθώς και ιστορική αναδρομή των σημαντικότερων ανακαλύψεων. Περιγράφεται η ποικιλομορφία των μικροοργανισμών, η δομή και η λειτουργία των βακτηριακών/ ιϊκών κυττάρων, αλλά και η ανάπτυξη των βασικών γενετικών συστημάτων των βακτηριδίων, βακτηριοφάγων, πλασμιδίων και ιων. Ολοκληρώνεται με μια εισαγωγή στα αντιβιοτικά και την γενετική βάση των μηχανισμών αντοχής των βακτηρίων, ενώ αναπτύσσονται και τρόποι καταγραφής και ελέγχου της μικροβιακής αντοχής.

Μαθησιακοί στόχοι και αναμενόμενα αποτελέσματα

Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να γνωρίζουν και να κατανοούν:

• Την ποικιλομορφία των μικροοργανισμών, την δομή και την λειτουργία των βακτηριακών κυττάρων, την ανάπτυξη μικροβίων και τον μεταβολισμό και τους τρόπους ελέγχου της ανάπτυξής τους με φυσικά και χημικά μέσα.
• Τα βασικά γενετικά συστήματα βακτηρίων, βακτηριοφάγων και πλασμιδίων.
• Την έννοιας της επιδημιολογίας και των βασικών λοιμώξεων που προκαλούνται από βακτήρια, ιούς, μύκητες, παράσιτα.
• Τον ρόλο των μικροοργανισμών στην παραγωγή και συντήρηση των τροφίμων και την ικανότητά τους να προκαλούν λοιμώξεις που μεταδίδονται με τα τρόφιμα (τροφιμογενείς λοιμώξεις).
• Την ανάπτυξη θεωρητικών και πρακτικών δεξιοτήτων στο σχεδιασμό και την εκτέλεση πειραμάτων.
• Πώς να χρησιμοποιούν γενικά κείμενα, βιβλία αναφοράς και μια σειρά από άλλους πόρους για περαιτέρω ανάπτυξη της γνώσης μέσω της συνεχούς ανεξάρτητης μάθησης.
• Τον τρόπο ανάπτυξης μιας ερευνητικής εργασίας είτε ατομικά είτε ομαδικά (αναζήτηση της συναφούς βιβλιογραφίας, αξιολόγηση των δεδομένων και συγγραφή).
• Πώς να χρησιμοποιούν γενικά κείμενα, βιβλία αναφοράς και μια σειρά από άλλους πόρους για περαιτέρω ανάπτυξη της γνώσης μέσω της συνεχούς ανεξάρτητης μάθησης.

Θεματικές Ενότητες

Θεωρία

1. Εισαγωγή στη Μικροβιολογία: Μικροοργανισμοί. Μικροοργανισμοί και Μικροβιολόγοι. Σύντομη ιστορική εξέλιξη της Μικροβιολογίας. Η συμβολή των μικροοργανισμών στον πλανήτη Γη. Στοιχειώδης βιοχημεία του μικροβιακού κυττάρου. Ταξινόμηση – ονοματολογία. Μικροβιακό κύτταρο (Προκαρυωτικό και Ευκαρυωτικό). Διαφοροποίηση. Γενικές ιδιότητες των βακτηρίων – ιών – μυκήτων - παρασίτων.
2. Γενετική των μικροοργανισμών: Βακτηριακό γονιδίωμα. Παράσιτα-Μύκητες. Γονιδιακή έκφραση και ρύθμιση. Ο ρόλος των μικροοργανισμών στη Γενετική Μηχανική. Τεχνικές Γενετικού ανασυνδυασμού και μετασχηματισμού.
3. Γενετική των Ιών και των Πλασμιδίων: Πλασμίδια Βακτηρίων και Μυκήτων. Ιοί βακτηρίων: Βακτηριοφάγοι ή Φάγοι. Φυτικοί ιοί / Ζωικοί ιοί. Συσχέτιση ιών και πλασμιδίων και άλλων γενετικών μεταθετών στοιχείων. Ογκογόνοι ιοί. Ταξινόμηση των ιών/ Ιοειδή.
4. Μικροβιακή θρέψη, αύξηση και κινητική: Περί θρεπτικών απαιτήσεων των μικροοργανισμών. Κατηγορίες μικροοργανισμών ανάλογα με τον τρόπο θρέψης τους. Μικροβιολογικά θρεπτικά υποστρώματα. Μικροβιακή αύξηση σε κλειστό και ανοικτό περιβάλλον - Συνεχής καλλιέργεια. Εξειδικευμένες μικροβιακές τεχνικές για την καλλιέργεια των μικροοργανισμών στο εργαστήριο. Αποστείρωση, απολύμανση, αντισηψία.
5. Μικροβιακή Οικολογία/Ποικιλότητα: Συμβιωτικές σχέσεις μικροοργανισμών και μικροβιακά ενδιαιτήματα. Παθογόνοι μικροοργανισμοί. Κύκλοι του άνθρακα, υδρογόνου, οξυγόνου, αζώτου, θείου, φωσφόρου, σιδήρου και άλλων στοιχείων. Ο ρόλος των μικροοργανισμών στις παραπάνω διαδικασίες. Η παρουσία παθογόνων και μή μικροοργανισμών σε ποικιλία υδάτινων και στερεών οικοσυστημάτων/Τρόφιμα. Βιομεμβράνες-Σχηματισμός βιομεμβρανών, ιδιότητες, παθογένεια.
6. Εισαγωγή στην Ιολογία: Δομή και Ταξινόμηση των ιών. Μόλυνση κυττάρου και τρόποι, πολλαπλασιασμού των ιών. Ιοί ζώων [π.χ Adenoviruses, Retroviruses], Ιοί φυτών [π.χ Ο ιός της μωσαΐκωσης του καπνού], Ιοί βακτηρίων [π.χ Φάγος Τ4, Φάγος λ]. Ιογενείς λοιμώξεις [π.χ HIV-1, Hepatitis viruses, Papilloma viruses]. Μηχανισμοί παθογένειας ιών, ιοί και καρκίνος, εργαστηριακή διάγνωση, αντιϊικοί παράγοντες.
7. Εισαγωγή στη Μυκητολογία: Ταξινόμηση, κυτταρική δομή, γενετική, μηχανισμοί παθογένειας. Σημαντικότερες λοιμώξεις και αντιμετώπισή τους.
8. Εισαγωγή στην Παρασιτολογία: Ταξινόμηση, κυτταρική δομή, γενετική, μηχανισμοί παθογένειας μυκήτων.
9. Μικροοργανισμοί και ασθένειες / λοιμώξεις: Ορισμός της λοίμωξης και χαρακτηριστικά της. Παθογόνοι και δυνητικά παθογόνοι μικροοργανισμοί/ Συμβιωτική και παθογόνος χλωρίδα. Πηγές λοιμώξεων. Τρόποι μετάδοσης και εξάπλωσης. Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και λοιμώξεις της κοινότητας. Ανίχνευση των λοιμώξεων στα σύγχρονα μικροβιολογικά εργαστήρια. Συστήματα αντιμετώπισης (εμβόλια) και επιτήρησης των λοιμώξεων.
10. Εργαστηριακή ανίχνευση και απομόνωση μικροβίων: Μικροσκοπική εξέταση/ Χρώσεις, ορολογικές εξετάσεις, το σύστημα Film Array στην ανίχνευση μικροοργανισμών σε βιολογικά δείγματα. Μοριακές εξετάσεις/ Oι εφαρμογές της PCR στην εργαστηριακή ανίχνευση βακτηρίων, ιών, παρασίτων.
11. Μοριακή - Βιοχημική ταυτοποίηση: Κλασική βιοχημική ταυτοποίηση [σύστημα API, βιοχημικές δοκιμασίες π.χ. καταλάσης, KOH κ.α.], Μοριακή ταυτοποίηση με ανίχνευση συντηρημένων γονιδίων, ιών, παρασίτων. Εφαρμογές της Real Time PCR.
12. Μικροβιακή ευαισθησία στα αντιβιοτικά: Εισαγωγή στα αντιβιοτικά, χημειοθεραπευτικά, αντισηπτικά, απολυμαντικά. Εισαγωγή στις αντι-μυκητιακές και αντι-ιικές θεραπείες. Ευρέως χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά και η ιστορία τους. Αντιβιόγραμμα. Μηχανισμοί αντοχής των βακτηρίων και η γενετική τους βάση. Καταγραφή και έλεγχος της μικροβιακής αντοχής. Αντιϊκά. Αντιμυκητιακά και αντιπαρασιτικά φάρμακα.
13. Εισαγωγή στην Υγιεινή, Επιδημιολογία μικροβίων και εφαρμογών τους στη Δημόσια Υγεία: Ορισμός της επιδημίας και του επιδημικού στελέχους. Ανφαρά σε περιστατικά επιδημιών σύμφωνα με τη σύγχρονη βιβλιογραφία (Disease case histories) και οι περιπτώσεις στη Δημόσια Υγεία. Διαχείριση επιδημιών (Risk Assessment, Disease Management). Ο ρολός της φυλογένεσης στην εξέλιξη της Επιδημιολογίας.

Προτεινόμενα συγγράμματα-Μάθημα [3041]: ΓΕΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ

Επιλογές Συγγραμμάτων:

1. Βιβλίο [112691167]: Prescott's Μικροβιολογία, Willey J.M. Λεπτομέρειες
2. Βιβλίο [68373275]: Εισαγωγή στη Μικροβιολογία 2η έκδοση, Tortora Gerard, Funke Berdell, Case Christine Λεπτομέρειες
3. Βιβλίο [68371460]: ΤΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, Στέλιος Π. Χατζηπαναγιώτου, Νικόλαος-Στέφανος Λεγάκης Λεπτομέρειες
4.  

Προτεινόμενα συγγράμματα